เรื่อง: LAURA SHIN

หลังเรียนจบจากมหาวิทยาลัย Brown ในปี 1995 Brendan Ross ได้เข้าทำงานในตำแหน่งที่ปรึกษาด้านการบริหารและผู้เชี่ยวชาญด้านการพลิกฟื้นธุรกิจในเวลาต่อมา จนเมื่อปี 2010 ขณะที่เขากำลังมองหางานใหม่ที่ไม่ต้องยื่นซองขาวไล่ใครออกจากงาน พ่อตาของเขาพูดถึง LendingClub.com ให้เขาฟังว่าตัวเขาได้เริ่มปล่อยกู้ระหว่างบุคคลโดยตรงในวงเงินไม่สูงนักให้กับผู้ที่ต้องการนำเงินไปชำระค่าบัตรเครดิตหรือจ่ายคืนเงินกู้ก้อนเดิมที่มีอัตราดอกเบี้ยสูง

“สำหรับผมมันเป็นอะไรที่น่าตื่นเต้นอย่างมาก” Ross กล่าวถึงอดีต “ผมคิดว่าสิ่งนี้เป็นเหมือนการหวนกลับมาของสินเชื่อภาคเอกชน” Ross ได้เริ่มปล่อยสินเชื่อระหว่างบุคคลด้วยเงินตัวเองและเงินของลูกค้า ซึ่งในเวลานั้นเขาเป็นที่ปรึกษาด้านการลงทุนที่ขึ้นทะเบียนกับ กลต.(RIA) และกลายเป็นที่ปรึกษา RIA คนแรกที่ลงทุนใน LC Advisors บริษัทลูกของ Lending Club ที่จัดตั้งกองทุนเพื่อลงทุนในสินเชื่อ

แต่เขาต้องการขยายไปยังธุรกิจปล่อยสินเชื่อประเภทอื่นนอกจากสินเชื่อเพื่อการบริโภค และสุดท้ายเขาพบประเภทสินเชื่อที่จะให้ผลตอบดีที่สุด ซึ่งเป็นสินเชื่อที่ธนาคารลดสถานะการปล่อยกู้มากที่สุด หลังจากพิจารณาสินเชื่อประเภทต่างๆ เขาไม่สนใจการปล่อยสินเชื่อรถยนต์ให้กับลูกหนี้ด้อยคุณภาพ (เพราะไม่อยากขับรถยกไปตามยึดรถ) สินเชื่อเพื่อการรักษาพยาบาล (คล้ายกับสินเชื่อเพื่อการบริโภคมากเกินไป) และสินเชื่อภาคอสังหาริมทรัพย์ (ในเวลานั้นตลาดการให้บริการสินเชื่อออนไลน์ยังมีขนาดเล็กเกินไป) จนมาสรุปเป้าหมายที่สินเชื่อเพื่อธุรกิจขนาดเล็ก

Ross พบข้อมูลที่น่าสนใจ Karen Gordon Mills นักวิชาการอาวุโสของ Harvard Business School และอดีตผู้บริหารของ Small Business Administration สรุปในรายงานผลการศึกษาในปีที่ผ่านมาว่าการปล่อยสินเชื่อให้กับผู้ประกอบการรายย่อยของสถาบันการเงินมีแนวโน้มลดลงอย่างต่อเนื่อง เริ่มตั้งแต่ก่อนเกิดวิกฤติการณ์ทางการเงินและเศรษฐกิจครั้งใหญ่ ปัจจุบันการปล่อยสินเชื่อในวงเงินต่ำกว่า 1 ล้านเหรียญคิดเป็นสัดส่วนเพียง 25% ของจำนวนการปล่อยสินเชื่อเพื่อการประกอบธุรกิจโดยธนาคาร โดยลดลงจาก 40% ในปี 2005 และ 52% ในปี 1995 ตามลำดับ

นอกจากนี้ Mills คาดการณ์ว่าผู้ให้บริการสินเชื่อเพื่อธุรกิจออนไลน์ ซึ่งมีต้นทุนต่ำกว่า ตัดสินใจได้รวดเร็วกว่าและมีการประเมินความเสี่ยงในการปล่อยสินเชื่อในรูปแบบใหม่จะพลิกโฉมธุรกิจการเงินการธนาคารเหมือนกับที่ “Amazon.com ได้ปฏิรูปวงการขายปลีกและ Square ผู้เปลี่ยนแปลงธุรกิจชำระเงินสำหรับผู้ประกอบธุรกิจรายย่อย”

ข้อมูลจาก Morgan Stanley เผยว่ามูลค่าการปล่อยสินเชื่อให้กับธุรกิจขนาดเล็กจากผู้ให้บริการสินเชื่อผ่านออนไลน์มีมูลค่าเพียง 5 พันล้านเหรียญในปี 2014 คิดเป็นสัดส่วนเพียงเล็กน้อยจากจำนวนการกู้ยืมเงินของผู้ประกอบการรายย่อยทั้งหมดที่ 4.4 ล้านล้านเหรียญ แต่ธนาคารคาดการณ์ว่ายอดการปล่อยสินเชื่อใหม่ผ่านระบบออนไลน์จะขยายตัว 50% ต่อปีไปจนถึงปี 2020

Ross ไม่ได้ต้องการปล่อยสินเชื่อเอง แต่อยากรับซื้อสินเชื่อ ดังนั้น เขาจึงลงมือทำตารางรายชื่อ 100 บริษัทแรกที่ค้นเจอจาก Google ด้วยคำว่า “สินเชื่อสำหรับธุรกิจขนาดเล็ก” และไล่โทรศัพท์หาบริษัทเหล่านั้น หลายต่อหลายครั้งปลายทางผู้รับสายกลายเป็นโบรกเกอร์ซึ่งไม่ได้เป็นผู้ปล่อยสินเชื่อ จนกระทั่งครั้งที่ 85 ซึ่งเขาโทรไปหา CEO ของ IOU Financial การสนทนาครั้งดังกล่าวได้นำไปสู่การเริ่มธุรกิจครั้งแรก หลังจากขึ้นเครื่องบินไปยัง Atlanta ในเดือนเมษายน 2012 เพื่อพบกับทีมปล่อยสินเชื่อของ IOU และประเมินระบบเทคโนโลยีของบริษัท Ross ได้กลับมาจัดตั้งบริษัทของเขาโดยใช้ชื่อว่า Direct Lending Investments (DLI) ที่ Los Angeles จากนั้น DLI ได้ซื้อสินเชื่อมูลค่า 500,000 เหรียญต่อจาก IOU ในเดือนพฤศจิกายนและอีก 600,000 เหรียญในเดือนถัดมา

ในช่วงแรก Ross และญาติพี่น้องของเขาเป็นผู้ลงทุนหลักใน DLI แต่เมื่อ Peter Renton ผู้เขียนบลอกเกี่ยวกับการปล่อยสินเชื่อโดยตรงระหว่างบุคคลในเว็บไซต์ LendAcademy.com และผู้ร่วมก่อตั้ง LendIt ผู้ให้บริการจัดงานสัมมนาขนาดใหญ่เกี่ยวกับธุรกิจการปล่อยสินเชื่อประเภทนี้ ได้เขียนอธิบายถึงเหตุผลที่เขาตัดสินใจควักเงิน 100,000 เหรียญเพื่อลงทุนใน DLI ในเดือนพฤษภาคม 2013 นักลงทุนรายอื่นๆ ก็หันมาให้ความสนใจอย่างรวดเร็ว

ปัจจุบันกองทุน Direct Lending Income Fund ของ Ross มีมูลค่าทรัพย์สินอยู่ทั้งหมด 220 ล้านเหรียญและจ่ายผลตอบแทนให้กับผู้ลงทุนประมาณ 11%-13% ต่อปี ซึ่งให้อัตราผลตอบแทนสูงสุดในบรรดาสินกองทุนที่ Renton กล่าวถึงในรายงานสรุปผลการดำเนินงานพอร์ทลงทุนสินเชื่อระหว่างบุคคลประจำไตรมาส กองทุนดังกล่าวเปิดรับเฉพาะนักลงทุน “ผู้มีเงินลงทุนสูง” ซึ่งหมายถึงกลุ่มนักลงทุนที่มีสินทรัพย์เพื่อลงทุนอย่างน้อย 1 ล้านเหรียญหรือรายได้สูงกว่า 200,000 เหรียญต่อปีสำหรับคนๆ หนึ่ง หรือ 300,000 เหรียญสำหรับคู่สมรส โดยกองทุนกำหนดเงินลงทุนขั้นต่ำไว้ที่ 100,000 เหรียญ

ในปัจจุบันพอร์ทการลงทุน DLI ถือครองสินเชื่อทั้งหมด 3,000 ราย ซึ่งมาจากผู้ปล่อยสินเชื่อให้กับธุรกิจขนาดเล็ก 8 ราย ซึ่งรวมถึง DealStruck, Biz2Credit และ QuarterSpot ในเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมาบริษัทเพิ่งรับซื้อสินเชื่อเพิ่มเติมอีก 44 ล้านเหรียญ ซึ่งจ่ายด้วยเงินที่ได้รับชำระคืนบวกกับเงินลงทุนก้อนใหม่ นับตั้งแต่ก่อตั้งบริษัท DLI รับซื้อสินเชื่อสำหรับธุรกิจขนาดเล็กไปแล้วกว่า 388 ล้านเหรียญ ซึ่งทั้งหมดเป็นการปล่อยสินเชื่อผ่านระบบออนไลน์ Ross และ Renton กล่าวว่า เท่าที่มีข้อมูล DLI เป็นนักลงทุนสถาบันรายแรกในธุรกิจและเป็นรายใหญ่ที่สุดในปัจจุบัน

ผู้กู้ยืมส่วนใหญ่เป็นผู้ประกอบธุรกิจขนาดเล็กทั่วไป เช่น ร้านค้าปลีก แพทย์ ทันตแพทย์ ร้านอาหารและโรงแรม โดยเฉลี่ยพวกเขาดำเนินธุรกิจมานาน 12 ปี ทำรายได้ตั้งแต่ 500,000 เหรียญไปจนถึง 20 ล้านเหรียญต่อปี วงเงินสินเชื่ออยู่ระหว่าง 10,000-500,000 เหรียญ (โดยเฉลี่ยอยู่ที่ 60,000 เหรียญ) และระยะเวลากู้ตั้งแต่ 3-36 เดือน การชำระเงินค่างวดมีทั้งแบบรายวันและรายเดือนโดยหักจากบัญชีของธุรกิจแบบอัตโนมัติ คะแนนเฉลี่ยในการจัดอันดับเครดิต FICO ของเจ้าของธุรกิจซึ่งต้องเป็นผู้ค้ำประกันการกู้อยู่ที่ 680 คะแนน ซึ่งอันดับเครดิตและวงเงินสินเชื่อต่ำกว่าที่ธนาคารจะพบว่าคุ้มค่าต่อการลงทุนเล็กน้อย

สินเชื่อเหล่าใช่ว่าจะให้ผลตอบแทนดอกเบี้ยต่ำ ผู้กู้ยืมต้องจ่ายดอกเบี้ยในอัตรา 15%-40% ต่อปี แต่ก่อนรายได้เหล่านี้จะถึงมือผู้ลงทุนของ DLI ยังมีค่าใช้จ่ายหลายรายการที่จะถูกหักไป ผู้ทำการปล่อยกู้และขายสินเชื่อต่อให้กับ DLI จะได้รับเงิน 17.5%-20% ของดอกเบี้ยทั้งหมด ส่วน Ross เรียกเก็บค่าธรรมเนียมบริหารจัดการในอัตราค่อนข้างสูงที่ 1% ของมูลค่าทรัพย์สินสุทธิบวกกับเงินอีก 20% ของรายได้ดอกเบี้ย นอกจากนี้ยังมีค่าเสียหายจากการผิดนัดชำหนี้ในอัตราประมาณ 5%

สินเชื่อสำหรับธุรกิจขนาดเล็กโดนใจ Ross หลายข้อ เขาอธิบายว่าตนเองเป็น “นักลงทุนแนวอนุรักษ์นิยม” ที่ชอบการลงทุนในตลาดสินเชื่อมากกว่าตลาดทุน การที่สินเชื่อมีระยะเวลาชำระคืนสั้นหมายความว่าเงินของผู้ลงทุนสามารถนำไปหมุนเพื่อปล่อยสินเชื่อใหม่ในอัตราสูงขึ้นเมื่อดอกเบี้ยในตลาดปรับตัวเพิ่มขึ้น อีกทั้งส่วนต่างอัตราดอกเบี้ยที่กว้างยังเสมือนเป็นเบาะรองรับที่ดีหากอัตราการผิดชำระหนี้พุ่งสูงขึ้น Ross ประเมินว่าอัตราการผิดชำระหนี้ของพอร์ทสินเชื่อที่ 5% จะต้องปรับตัวขึ้นถึง 4 เท่าจึงจะทำให้ผลตอบแทนของกองทุนลดลงเหลือ 0% ทั้งนี้เขาประเมินว่าอัตราการผิดชำระหนี้ของธุรกิจขนาดเล็กในช่วงภาวะเศรษฐกิจถดถอยครั้งที่ผ่านมาสูงสุดอยู่ที่ประมาณ 10% เท่านั้น

นอกจากนี้ เนื่องจากมีผู้ให้บริการสินเชื่อออนไลน์สำหรับธุรกิจขนาดเล็กให้จับมือร่วมธุรกิจมากขึ้น Ross กล่าวว่าเขาจะเลือกทำธุรกิจกับบริษัทที่มีหลักเกณฑ์ตรงกับแนวทางของเขาเท่านั้น เขาต้องการข้อมูลรายการเดินบัญชีย้อนหลัง 6 เดือน ไม่ชอบธุรกิจที่พึ่งพาลูกค้ารายใหญ่เพียงไม่กี่ราย และไม่สนใจผู้ยื่นขอกู้เงินที่เคยมีปัญหาเรื่องการจ่ายเช็คหรือเจ้าของธุรกิจที่มีอัตราการใช้สินเชื่อส่วนบุคคลสูง (เขากล่าวว่าเกณฑ์ข้อหลังสุดช่วยประเมินว่าผู้กู้รายไหนจะผิดชำระหนี้ได้แม่นยำกว่าคะแนน FICO)

ผู้ยื่นขอสินเชื่อแบบที่ Ross ชื่นชอบคือ รายที่บริษัทผู้ให้บริการสินเชื่อออนไลน์ได้รับการแนะนำโดยตรงจากธนาคารที่เพิ่งปฏิเสธการปล่อยกู้ “ถ้าคุณคือบริษัทที่ปล่อยสินเชื่อให้ธุรกิจขนาดเล็ก และบอกผมว่าคุณดำเนินธุรกิจมานาน 1 ปี มีกำหนดระยะเวลาชำระคืนสั้น และเพิ่งเซ็นสัญญากับธนาคารขนาดใหญ่ที่จะป้อนรายชื่อผู้ขอสินเชื่อที่พวกเขาปฏิเสธให้ ก็มีความเป็นไปได้สูงว่าเราจะได้ร่วมธุรกิจกัน” เขากล่าว

เขาได้ทำข้อตกลงกับผู้ปล่อยสินเชื่อโดยกำหนดเงื่อนไขที่จะปกป้องผลประโยชน์ของ DLI เขาซื้อสินเชื่อโดยจ่ายเฉพาะส่วนของเงินต้นโดยไม่รวมผลตอบแทนในส่วนดอกเบี้ย ซึ่งหมายความว่าเขาจะไม่ขาดทุนถ้าผู้กู้ชำระเงินคืนก่อนกำหนด ผู้ปล่อยสินเชื่อจะได้ส่วนแบ่งรายได้ดอกเบี้ยก็ต่อเมื่อ DLI ได้รับชำระดอกเบี้ยจากผู้กู้ ดังนั้นพวกเขาจึงมีส่วนได้ส่วนเสียเหมือนกัน นอกจากนี้เขายังมีเงื่อนไขให้ใช้ระบบสุ่มในการคัดเลือกว่าสินเชื่อรายใดจะเป็นของ DLI เพื่อป้องกันการส่งสินเชื่อรายที่ไม่มีคุณภาพมาให้

นอกจากการผิดนัดชำระหนี้ยังมีความเสี่ยงอีกข้อหนึ่ง ผลตอบแทนอาจลดลงหากการแข่งขันสูงขึ้นและผู้กู้ที่มีข้อมูลมากขึ้นต้องการจ่ายดอกเบี้ยน้อยลงสำหรับสินเชื่อธุรกิจขนาดเล็กที่มีอัตราดอกเบี้ยสูงในปัจจุบัน ขณะที่ Renton คาดว่าผลตอบแทนจะไม่ได้ลดลงรุนแรง แต่กล่าวว่าผู้ลงทุนในกองทุนของ DLI ไม่ควร “คาดหวังว่าพวกเขาจะได้รับผลตอบแทนในอัตราเลขสองหลักไปโดยตลอดไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้น”

Ross เชื่อว่าอัตราผลตอบแทนจะยังคงอยู่ในระดับสูงแต่เขาไม่มองข้ามหรือละเลยต่อความเสี่ยง ในวันครบรอบอายุ 42 ปีเมื่อต้นเดือนมิถุนายนที่ผ่านมา ซึ่งเป็นช่วงที่เขาเดินทางไป New York เพื่อนำเสนอข้อมูลต่อนักลงทุน เขาใช้เวลายามบ่ายเล่นสเก็ตบอร์ดอยู่ที่สนาม Pier 62 Ross ผู้ชื่นชอบการเล่นสเก็ตบอร์ดอย่างมากเล่าว่า เขาดูแตกต่างจากคนอื่นๆ อย่างชัดเจนไม่ใช่แค่เพียงตัวเลขอายุที่มากกว่า “ข้อแตกต่างระหว่างผมกับคนอื่นๆ ในสนามสเก็ตบอร์ดก็คือ ผมใส่อุปกรณ์ป้องกันครบชุดตั้งแต่หัวจรดเท้า ผมมีอุปกรณ์ป้องกันทุกประเภทที่สามารถสวมใส่บนตัวได้”

บทบาทสำหรับคุณ

นักลงทุนรายย่อยสามารถลงทุนในการปล่อยสินเชื่อเพื่อการบริโภคออนไลน์ระหว่างผู้กู้โดยตรงได้ที่ Lending Club และ Prosper คุณสามารถซื้อสินเชื่อแค่บางส่วน (ที่เรียกว่า Notes) ด้วยมูลค่าทวีคูณขั้นละ 25 เหรียญซึ่งเป็นการการกระจายเงินลงทุนในสินเชื่อจากหลากหลายผู้กู้ สินเชื่อเหล่านี้มีอายุ 2 ปี 3 ปี หรือ 5 ปีด้วยอัตราดอกเบี้ยตั้งแต่ 5.3% ไปจนถึง 31.9% (Lending Club ยังมีการปล่อยสินเชื่อธุรกิจขนาดเล็กและให้นักลงทุนรายใหญ่ที่ต้องการควักเงินลงทุนมูลค่า 250,000 เหรียญสามารถเข้าลงทุนได้)
Funding Circle USA เปิดช่องทางให้นักลงทุนรายใหญ่สามารถดูข้อมูลและเลือกซื้อสินเชื่อธุรกิจขนาดเล็กบางส่วน หรือสามารถกำหนดค่าเพื่อลงทุนโดยอัตโนมัติ โดยต้องลงทุนขั้นต่ำที่ 50,000 เหรียญ และสูงกว่า 1,000 เหรียญต่อสินเชื่อหนึ่งราย นอกจากนี้บริษัทยังมีกองทุนส่วนบุคคลในรูปแบบห้างหุ้นส่วนจำกัดที่กระจายการลงทุนในสินเชื่อโดยมีมูลค่าการลงทุนขั้นต่ำ 250,000 เหรียญ
บนเว็บไซต์ของ StreetShares ซึ่งเป็นหนึ่งในผู้ขายสินเชื่อให้กับ DLI นักลงทุนรายใหญ่สามารถซื้อสินเชื่อประเภทบุคคลด้วยมูลค่าขั้นต่ำเพียง 25 เหรียญหรือสามารถตั้งค่าเพื่อลงทุนโดยอัตโนมัติ และไม่มีการกำหนดมูลค่าขั้นต่ำสำหรับการลงทุนโดยรวม