แอนนิตา ร็อดดิก นักธุรกิจระดับโลกผู้ก่อตั้ง The Body Shop กล่าวว่า การสื่อสาร คือ หัวใจของธุรกิจระดับโลก การคุย คือการสื่อสารที่คนในองค์กรใช้ในการแก้ปัญหาให้ธุรกิจเดินไปข้างหน้าการคุยจึงสำคัญมาก วันนี้ผมจึงอยากชวนคิดเรื่องการคุยกัน
สำหรับ การสื่อสาร โดยพื้นฐานแล้วการคุยมีหลักๆ อยู่ 2 แบบ แบบแรกคือ ถ้าเกิดปัญหาเราจะพยายามหาสาเหตุของปัญหา ดูว่า gap คืออะไร ถ้าเรารู้เราก็จะปิด gap ได้ เช่น อยากให้พนักงานมีความสุข จะได้ engage กับงานมากขึ้น เราจะหาว่าตอนนี้ไม่มีความสุขเรื่องอะไรกันบ้าง สาเหตุคืออะไร จะแก้ปัญหาอย่างไร
คุณจะได้คำตอบ เช่น “เงินเดือนน้อย” “งานเยอะกว่าคน” “สู้คู่แข่งไม่ได้” “พนักงานไม่มีใจ” แล้วจะแก้ปัญหาอย่างไร “ต้องตามคู่แข่งให้ทัน” “ปรับทัศนคติหัวหน้า” “คงทำไม่ได้หรอก เพราะไม่มีงบประมาณ” ดูแล้วไม่ค่อยเห็นปิด gap หลายที่จบลงที่คนไม่อยากเสนอแนวทางอะไร คือเงียบไปเลยจะปลอดภัยกว่า
ส่วนการคุยแบบที่ 2 มีโครงสร้างคือแทนที่จะไปหาสาเหตุที่ทำให้มีปัญหาและหาทางออก เราจะมาหาสาเหตุความสำเร็จกันแทน โดยตั้งคำถามชวนคิดกันว่า อะไรที่ทำให้คุณมีความสุขในการทำงาน หรือเห็นใครมีความสุขในการทำงาน เขาทำอย่างไร เช่น ในบริษัทแห่งหนึ่งมีคนเล่าว่า เห็นพนักงานคนหนึ่งดูมีความสุขในการทำงาน ทุกคนรัก และไม่ขาดงานเลย เธอเป็นคนเขมร เมื่อเราถามเธอจึงเล่าว่า
“ที่มาทำงานทุกวันเพราะมีเป้าหมายว่า จะมาทำงานเมืองไทยเพียง 10 ปี ตอนนี้เก็บหอมรอมริบเงินเพื่อไปซื้อนาที่บ้านเกิด ในแผนกมีปัญหาหัวหน้าก็สอนให้ตอนเย็นยังมีเล่นกีฬาอีกเลยรู้สึกมีความสุขอยากมาทำงานทุกวัน” นี่แค่คนเดียวเล่า คนในองค์กรเกิดไอเดียว่าจะไปพาทุกคนในองค์กรให้ค้นหาเป้าหมายในชีวิต และหลายเรื่องเล่าถูกนำไปพัฒนาแก้ปัญหาจริงๆ ขึ้นมา เช่น เล่นกีฬาด้วยกัน และการสอนงาน
เมื่อผมให้ทดลองคุยทั้งสองแบบแล้วถามว่า ชอบแบบไหน ส่วนใหญ่จะบอกว่า ชอบการคุยแบบที่ 2 มากกว่า นอกจากทำให้เห็นรูปธรรมแล้ว คนรู้สึกว่าคุยแล้วมีความสุข มองเห็นความเป็นไปได้มากกว่าเกิดการร่วมมือ ปลอดภัยกว่าเมื่อเทียบกับแบบที่ 1
การคุยแบบที่ 2 นี้เรียกว่า Appreciative Inquiry ที่เน้นการคุยด้วยการตั้งคำถามและช่วยกันสืบค้นประสบการณ์ดีมาเป็นข้อมูลในการสนทนา ทำให้เกิดแนวทางใหม่ๆ ใช้ในการบริหาร พัฒนาคน องค์กรจนถึงสร้างกลยุทธ์ได้เลย
ปัจจุบันได้รับการยอมรับจากผู้นำและนักบริหารระดับโลกจาก Harvard หรือ MIT แต่ยังเป็นเรื่องใหม่ในบ้านเรา เป็นอะไรที่น่านำมาใช้งานมากครับ คำถามชวนคิดข้อสุดท้ายคือ ตอนนี้องค์กรของท่านคุยด้วยโครงสร้างแบบไหน แล้วท่านอยากทำอะไรให้ต่างออกไป
ภิญโญ รัตนาพันธุ์
ผู้ก่อตั้ง Appreciative Inquiry Institute
คลิกอ่านฉบับเต็มและบทความทางด้านธุรกิจได้ที่นิตยสาร Forbes Thailand ฉบับเดือนมีนาคม 2564 ในรูปแบบ e-magazine
