ธุรกิจบริการเช่าจักรยานในจีนที่มีมูลค่ารวมกันกว่า 1 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ มีปัจจัยอะไรที่ขับเคลื่อนให้ตลาดโตแบบก้าวกระโดด
ในช่วงปีที่ผ่านมา ธุรกิจสตาร์ทอัพสัญชาติจีนหลายรายได้พากันนำจักรยานสีสันสดใสเป็นจำนวนรวมหลายสิบล้านคันออกมาให้บริการในหลายเมืองทั่วประเทศจีน ค่าเช่าจักรยานเหล่านี้ไม่แพงและเป็นที่นิยมในกลุ่มคนเมืองที่เบื่อหน่ายสภาพการจราจรที่ติดขัดและท้องถนนที่เต็มไปด้วยมลพิษ Ofo และ Mobike เป็นบริษัทให้เช่าจักรยานที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดในขณะนี้ โดยมีมูลค่ามากกว่า 1 พันล้านเหรียญ และค่าเช่าจักรยานก็ถูกมากเพียง 15 เซ็นต์ต่อการเช่า 30 นาที นอกจากนี้ ผู้ใช้บริการยังสามารถจอดจักรยานไว้ที่ใดก็ได้ตามที่ต้องการ ซึ่งหมายความว่าผู้เช่าไม่จำเป็นต้องมองหาจุดจอดจักรยานที่กำหนดไว้ ซึ่งเป็นปัญหาของบริการให้เช่าจักรยานในเมืองอื่นๆ ทั่วโลก บริการที่ราคาไม่แพงและมีความยืดหยุ่นนี้เองที่เป็นตัวดึงดูดให้เกิดการเช่าจักรยานหลายสิบล้านครั้งต่อวัน เนื่องจากผู้คนต้องการตัวเลือกในการเดินทางในเมืองต่างๆ ที่มีการจราจรหนาแน่นในประเทศจีน โดยมีลูกค้าจากทุกสาขาอาชีพ ตั้งแต่ผู้ใช้แรงงานไปจนถึงคนรุ่นใหม่ที่ทำงานด้านเทคโนโลยี
ทั้ง Ofo และ Mobike บริษัทให้เช่าจักรยานจากจีน ต่างก็เข้ามารุกตลาดในเมืองไทย (Cr: Bangkok Post)
“ฉันเช่าจักรยานเวลาไปซูเปอร์มาร์เก็ตเพราะระยะทางไกลไปสักหน่อยถ้าหากจะเดินไป และถ้าหากจะรอรถประจำทางก็เสียเวลามากเกินไป ฉันสามารถเช่าจักรยานจากที่ไหนก็ได้ และไม่ต้องกังวลกับการหาที่จอด” Jacky He ผู้จัดการฝ่ายการตลาดของบริษัทสตาร์ทอัพด้านอินเทอร์เน็ต วัย 28 ปีกล่าว
ไม่ต้องสงสัยเลยว่าธุรกิจที่มีโอกาสเติบโตสูงเช่นนี้จะสามารถดึงดูดเม็ดเงินลงทุนมหาศาลหลายร้อยล้านเหรียญ แต่สิ่งที่บรรดานักลงทุนคาดหวังจริงๆ ก็คือ การเข้าถึงลูกค้าที่รู้จักใช้เทคโนโลยี
บริษัทต่างๆ อย่างเช่นยักษ์ใหญ่ด้านอีคอมเมิร์ซสัญชาติจีนอย่าง Alibaba ซึ่งมีบริษัทในเครือที่ทำธุรกิจไฟแนนซ์อย่าง Ant Financial เป็นหนึ่งในผู้ลงทุนของ Ofo และเล็งเห็นถึงโอกาสในการนำเสนอผลิตภัณฑ์และบริการอื่นๆ เช่น แอพพลิเคชั่นเพื่อการชำระเงิน บริษัทเหล่านี้กระหายที่จะเข้าถึงข้อมูลอันมีค่าเกี่ยวกับรูปแบบการเดินทางที่เป็นกิจวัตร และประวัติการเช่าจักรยานของลูกค้า Zhou Wei ผู้ก่อตั้ง China Creation Ventures กล่าว การใช้ประโยชน์จากข้อมูลดังกล่าวในอีกรูปแบบหนึ่งก็คือการมองเห็นภาพที่ชัดเจนขึ้นเกี่ยวกับประวัติข้อมูลเครดิตของลูกค้าแต่ละคน
ในประเทศจีนไม่มีผู้ให้บริการจัดอันดับข้อมูลเครดิตที่มีความน่าเชื่อถือ อย่างเช่น Experian และ Equifax เหมือนกับในสหรัฐอเมริกา ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการที่บริษัทอินเทอร์เน็ตแต่ละแห่งจะพัฒนาบริการในรูปแบบของตนเอง ยกตัวอย่างเช่น Sesame Credit ของ Ant Financial ซึ่งมักจะเป็นข้อมูลแบบไม่เป็นทางการ เช่น อุปนิสัยในการช็อปปิ้งออนไลน์ และพฤติกรรมการใช้โซเชียลมีเดีย “บริการให้เช่าจักรยานเป็นกลยุทธ์ที่มีความสำคัญมากสำหรับ Alibaba และ Tencent โดยเป็นวิธีการเข้าถึงข้อมูลของลูกค้าประจำที่จะขาดไม่ได้เลย” Zhou กล่าว
โอกาสในการเติบโตของผู้ประกอบการอย่าง Ofo เรียกความสนใจได้ในวงกว้าง ในขณะที่หลายธุรกิจต้องเผชิญกับสภาพตลาดที่มีความท้าทายเป็นอย่างมาก
“ปัจจุบันนี้เป็นเรื่องยากสำหรับบริษัทที่จะเติบโตแบบก้าวกระโดด แต่การขยายตัวของธุรกิจให้เช่าจักรยานทุกวันนี้เป็นไปอย่างรวดเร็วมากเมื่อเทียบกับแพลตฟอร์มบริการเช่าจักรยานและบริการส่งอาหารผ่านระบบออนไลน์ในยุคแรกๆ” Helen Wong นักลงทุนของ Qiming Venture Partners ซึ่งให้การสนับสนุน Mobike กล่าว
รายงานของ iiMedia Research บริษัทที่ปรึกษาใน Guangdong ระบุว่าตลาดจักรยานให้เช่าจะมีมูลค่าตามประมาณการแตะ 1.5 พันล้านเหรียญภายในปีนี้ และ 3.5 พันล้านเหรียญภายในปี 2019 ในขณะที่ธุรกิจกำลังขยายตัวเช่นนี้ ผู้ให้บริการเช่าจักรยานสามารถรองรับการเช่าจำนวนกว่า 100 ล้านครั้งต่อวันได้อย่างสบายๆ Cheng Tian นักลงทุนของ Shunwei Capital บริษัทเวนเจอร์ซึ่งมีอภิมหาเศรษฐีผู้เป็นเจ้าของบริษัท Xiaomi อย่าง Lei Jun เป็นผู้ร่วมก่อตั้งกล่าว โดย Shunwei เป็นหนึ่งในบริษัทที่ให้การสนับสนุน Ofo
ธุรกิจให้เช่าจักรยานของจีนถูกคาดการณ์ว่ามูลค่าตลาดจะเติบโตก้าวกระโดดจาก 1.5 พันล้านเหรียญในปีนี้ สู่ 3.5 พันล้านเหรียญภายในปี 2019 (Cr: Qilai Shen/Bloomberg)
อย่างไรก็ตาม ไม่ใช่ทุกคนที่เห็นพ้องต้องกัน บทความที่ตีพิมพ์โดยบริษัทที่ปรึกษาสัญชาติจีนอย่าง iResearch ระบุว่า Wang Yijian นักวิเคราะห์บนโลกออนไลน์ผู้มีชื่อเสียงโด่งดังได้ตั้งคำถามว่าธุรกิจสตาร์ทอัพเหล่านี้จะสามารถสร้างธุรกิจที่ยั่งยืนได้อย่างไรจากการคิดค่าเช่าจักรยานเพียงแค่ 15 เซ็นต์เท่านั้น หรือบางครั้งผู้ประกอบการเหล่านี้ก็ให้บริการฟรีกับลูกค้าใหม่ด้วยซ้ำไป เขาชี้ให้เห็นว่าจักรยานแต่ละคันมีต้นทุนในการผลิตไม่เกิน 3,000 หยวน (440 เหรียญ)
ทั้งนี้ยังไม่รวมค่าเสียหายที่เกิดจากการใช้งานอย่างผิดๆ หรือการตั้งใจทำให้จักรยานชำรุดที่เกิดขึ้นอยู่บ่อยครั้ง หมายความว่าจักรยานแต่ละคันมักจะมีอายุใช้งานไม่เกินหกเดือน และจำเป็นต้องมีบุคลากรฝ่ายซ่อมบำรุงจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ Ken Xu หุ้นส่วนของบริษัทเวนเจอร์ แคปิตอลอย่าง Gobi Partnersกล่าว
ยิ่งไปกว่านั้น จักรยานเหล่านี้กำลังสร้างปัญหาให้กับชุมชนเมือง โดยผู้ใช้มักจะจอดจักรยานกีดขวางทางเดินเท้าเนื่องจากพวกเขาไม่จำเป็นต้องจอดรถในจุดจอดที่กำหนดไว้ ด้วยเหตุนี้เทศบาลจึงต้องออกข้อบังคับใหม่ๆ มาควบคุมการจอดรถจักรยานและการซ่อมบำรุง
บางครั้งการจอดจักรยานให้เช่าจำนวนมหาศาลในที่สาธารณะก็เป็นแผนการตลาดเพื่อสร้างการรับรู้แบรนด์อย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่ใช่สิ่งสะท้อนจำนวนผู้ใช้แต่อย่างใด (Cr: Bloomberg)
Cheng ให้ความเห็นว่าในบางพื้นที่มีจำนวนจักรยานให้เช่ามากเกินความต้องการ เนื่องจากผู้ประกอบการต้องขนจักรยานมาจอดโชว์ตามท้องถนนอันพลุกพล่านในจีนเพื่อสร้างการรับรู้ให้กับแบรนด์ของตนเอง และสร้างความโดดเด่นเหนือแบรนด์ของคู่แข่ง ทั้งๆ ที่รู้ว่าไม่จำเป็นต้องมีจักรยานจำนวนมากขนาดนั้น
เขากล่าวว่า “ถ้าหากว่าการแข่งขันไม่รุนแรงเช่นทุกวันนี้ ผู้ประกอบการจะสามารถคืนทุนได้ภายในเวลาไม่ถึงปี แต่ปัจจุบันเราต้องรออีก 1-2 ปี จนกว่าสงครามครั้งนี้จะคลายความดุเดือดลง”
เรื่อง: Yue Wang
เรียบเรียง: ริศา
อ่านบทความทางด้านธุรกิจและการลงทุนได้ที่ Forbes Thailand Magazine ฉบับ กันยายน 2560 ในรูปแบบ e-Magazine
