<h2>ยุคสมัยนี้ปฏิเสธไม่ได้ว่าเทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทสำคัญในทุกด้านของชีวิต แต่ในโลกแห่งการแข่งขันที่เทคโนโลยีที่เราใช้กันอยู่ไม่เพียงพอต่อความต้องการอีกต่อไป ในวงการธุรกิจจึงพูดถึงการใช้เทคโนโลยีชั้นสูงที่เรียกว่า Deep Technology หรือ Deep Tech ซึ่งก็คือการเอาเทคโนโลยีที่ซับซ้อน เช่น ปัญญาประดิษฐ์ (AI), Blockchain, Big Data มาสรรสร้างก่อให้เกิดเป็นนวัตกรรมใหม่</h2>
ธุรกิจไหนสามารถประยุกต์ใช้Deep Tech ให้ตอบโจทย์ผู้บริโภคได้ก็จะยิ่งมีโอกาสประสบความสำเร็จในสมรภูมิแห่งอนาคตมากยิ่งขึ้น แวดวงสตาร์ทอัพก็กำลังตื่นตัวกับการพัฒนาDeep Tech ทว่าน่าเสียดายที่หนทางสู่การพัฒนาและครอบครองDeep Tech ของสตาร์ทอัพไทยยังดูแสนจะยาวไกล

เพื่อให้คุณผู้อ่านเห็นภาพมากยิ่งขึ้น ผมขอเปรียบเทียบโลกของDeep Tech กับโลกใต้มหาสมุทรที่มีทรัพยากรมากมาย มีอาณาเขตกว้างใหญ่ไพศาล ลึกสุดหยั่งไกลสุดจินตนาการ ณ ปัจจุบันนี้ สาธารณรัฐประชาชนจีนและสหรัฐอเมริกาเป็นผู้นำในการสำรวจและเก็บเกี่ยวทรัพยากรแห่งใหม่ในโลกใต้ท้องทะเลนี้

ขณะที่สตาร์ทอัพไทยยังอยู่แค่การแข่งขันในระดับพื้นผิวทะเล โดยยังอยู่ในขั้นที่เรียกว่าเป็น Copy Cat หรือก็คือการเอาไอเดียที่มีอยู่แล้วในต่างประเทศมาปรับใช้ให้เข้ากับบริบทไทย มากกว่าที่จะพัฒนานวัตกรรมใหม่ๆ ขึ้นมาเอง เพราะเรายังมีประสบการณ์น้อย และการจะลงไปสำรวจทรัพยากรแห่งใหม่ในโลกใต้ท้องทะเลต้องอาศัยปัจจัยหลายด้าน ต้องมีความพร้อม มีเม็ดเงินลงทุน เท่านั้นยังไม่พอต้องเตรียมพร้อมรับความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นด้วย

จากการประชุม World Economic Forum ณ เมือง Davos ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ได้มีการกล่าวว่าโลกกำลังเข้าสู่ยุคปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 ซึ่งการปฏิวัติทางอุตสาหกรรมครั้งนี้ มีความสำคัญตรงที่ถึงแม้ว่าการเกิดขึ้นของนวัตกรรมใหม่จะมีผลดีมากมายอาทิ ก่อให้เกิดการสร้างงาน หรือแม้แต่การคิดค้นวิธีการรักษาโรคด้วยวิธีใหม่ แต่ขณะเดียวกันก็ก่อให้เกิดการแบ่งแยกความเจริญได้อย่างชัดเจน ซึ่งความเจริญนั้นวัดกันที่ประเทศไหนสามารถครอบครอง Deep Tech ไว้ได้มากกว่ากัน หากประเทศไหนมีองค์ความรู้ สามารถครอบครองเทคโนโลยีชั้นสูงได้มาก ก็มีแต้มต่ออยู่ในมือจำานวนมาก สร้างความแตกต่างเหลื่อมล้ำากับประเทศที่ไม่ได้ครอบครองเทคโนโลยีอย่างมหาศาล

ในขณะที่สาธารณรัฐประชาชนจีนมีการตื่นตัวเร่งสร้าง Data Scientist หน้าใหม่ เพื่อค้นคว้าวิจัยข้อมูลที่ประเทศจีนครอบครองอยู่ล้นมือ ด้วยวิถีชีวิตอย่าง Cashless Society ไม่ว่าจะทำธุรกรรมทางการเงินหรือซื้อของ เพียงแค่กดในมือถือ ก็สามารถจัดการได้เรียบร้อย ทำให้ข้อมูลทั้งหลายวนเวียนอยู่ในระบบ ราวกับปลาว่ายวนในมหาสมุทร ที่แม้แต่สหรัฐอเมริกาเองก็ยังไม่สามารถรวบรวมข้อมูลได้มากเท่ากับจีน และเมื่อมีข้อมูลมหาศาลในมือก็จะสามารถพัฒนา Deep Tech ด้าน AI ได้อย่างรวดเร็ว ประเทศจีนจึงสามารถสร้างนวัตกรรมใหม่ที่ไม่เหมือนที่ใดในโลก โดยที่ไม่ต้องพึ่งพาประเทศอื่น มีการคาดคะเนว่าในอีก 10 ปี ประเทศจีน

อาจจะมีรถ Autonomous Car (รถยนต์ไร้คนขับ) วิ่งอย่างแพร่หลายขณะที่สหรัฐอเมริกาอาจต้องใช้ระยะเวลายาวนานกว่านั้น ส่วนประเทศไทยนั้นก็ได้แต่รอเป็นผู้ซื้อฝ่ายเดียวหากเรายังไม่ให้ความสำคัญกับการพัฒนาDeep Tech ได้แต่รอคอยเทคโนโลยีจากต่างประเทศ สิ่งที่จะเกิดขึ้นนอกจากเรื่องที่หลายคนกลัวว่าเทคโนโลยีชั้นสูงจะมาแทนที่คน ทำให้เกิดการว่างงานจำานวนมหาศาลแล้ว ในภาพรวมแม้เราอาจจะไม่ใช่คนที่ต้องเสียงานให้ปัญญาประดิษฐ์แต่เราก็จะสูญเสียรายได้ของเราให้กับประเทศอื่นผ่านการซื้อเทคโนโลยีที่แพงหูฉี่แต่ไม่มีก็ไม่ได้กระทบต่อเศรษฐกิจ ต่อจีดีพี แถมการนำเทคโนโลยีต่างประเทศมาใช้ ยังเป็นการอนุญาตให้ประเทศเจ้าของเทคโนโลยีดึงข้อมูลจากประเทศเราไปใช้พัฒนาต่อแล้วกลับมาขายเราได้อีกด้วย

แล้วทางรอดของประเทศไทยจะทำอย่างไร ผมมองว่าหนึ่งในปัญหาหลักที่เรากำลังประสบอยู่ คือการขาดทรัพยากรมนุษย์ที่มีความรู้ความสามารถด้านข้อมูลและเทคโนโลยี สิ่งที่จะช่วยให้เรารอดพ้นวิกฤตนี้ไปได้ก็คือการศึกษา หากภาครัฐให้การนับสนุนในสาขาวิชาด้านเทคโนโลยีชั้นสูง หรือ Data Analysis, Data Science จะเป็นการช่วยเสริมทัพให้ประเทศไทยมีความพร้อมมากขึ้น อย่างประเทศจีนที่จริงก็ใช้เวลาแค่ 3-4 ปีมุ่งสร้าง Data Scientist ก็สามารถขึ้นนำเป็นอันดับ 1 ของโลกด้านเทคโนโลยีชั้นสูงได้แล้ว

ผมจึงคิดว่าประเทศไทยไม่ได้หมดหวังเสียทีเดียว แต่เราต้องไหวตัวได้แล้ว ฝั่งนักลงทุนก็ต้องพร้อมติดอาวุธให้สตาร์ทอัพที่มีศักยภาพส่วนสตาร์ทอัพไทยก็ต้องเร่งปรับตัว มองอนาคตข้างหน้า ต้องกล้าพุ่งทะยานออกจากสมรภูมิเดิม สู่ใต้มหาสมุทรใหญ่ได้แล้ว!

<img class="alignnone size-full wp-image-6461" src="http://forbesthailand.com/wp-content/uploads/2019/04/ธนพงษ์-ณ-ระนอง.jpg" alt="" width="300" height="300" />
ธนพงษ์ ณ ระนอง
กรรมการผู้จัดการ บริษัท บีคอน เวนเจอร์ แคปิทัล จำากัด
และนายกสมาคมไทยผู้ประกอบธุรกิจเงินร่วมลงทุน (TVCA)

<hr />

<a href="https://bit.ly/2Vz02jN">ติดตามอ่านบทความทางด้านธุรกิจและเศรษฐกิจได้ที่นิตยสาร Forbes Thailand ฉบับ มีนาคม 2562 และติดตามได้ในรูปแบบ e-Magazine</a>
<a href="https://bit.ly/2Vz02jN"><img class="alignnone wp-image-6384 size-full" src="http://forbesthailand.com/wp-content/uploads/2019/04/-e1554115232435.jpg" alt="" width="250" height="328" /></a>

ประเทศไทยจะแหวกว่ายในมหาสมุทร Deep Tech อย่างไร

หนึ่งใน VC ตัวจริงผู้ปลุกปั้นสตาร์ทอัพไทยอย่าง ธนพงษ์ ณ ระนอง แนะเลือก “คน” เป็นกุญแจดอกแรกไขสู่ความสำาเร็จ ย้ำหากหวังคว้าชัย VC ต้องทำครบ 3 ทั้งการลงทุน (invest) การสนับสนุนช่วยเหลือให้เติบใหญ่ (nurture) และช่วยเสาะแแสวงหาเงินทุนก้อนใหม่ในการระดมทุนรอบถัดไป (exit) เพื่อเติบโตในอัตราเร่งอย่างต่อ

จากประสบการณ์ลงทุนในสตาร์ทอัพตลอด 6 ปี ในฐานะ Corporate VC ธนพงษ์ ณ ระนอง นายกสมาคมไทยผู้ประกอบธุรกิจเงินร่วมลงทุน พบว่าปัจจัยที่ทำให้ VC ประสบความสำเร็จคือดูคน/ทีมงานเป็น เพราะทีมที่เก่งจะช่วยแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นกับบริษัทได้ เห็นได้ชัดว่าผู้ก่อตั้งและทีมงานที่ดีจำเป็นต้องมีความรู้ มี mindset และ passion มุ่งหวังอยากสร้างความสำเร็จให้บริษัท หากผู้ก่อตั้งมี 2 สิ่งนี้ บริษัทก็มีโอกาสประสบความสำเร็จมากขึ้น

“ตอนที่เราคุยกับสตาร์ทอัพ ต้องมั่นใจว่าเขาเหมาะสมกับผลิตภัณฑ์นี้ มีประสบการณ์มีความรู้ที่เหมาะสม หากเขาบอกกับเราในวันหนึ่งว่า ไม่เอาแล้ว อยากออกไปทำสินค้าตัวใหม่ คงไม่ใช่ อย่างน้อยต้องอยู่สู้ด้วยกันจนถึงสุดท้าย ต้องสู้กับเราจนรู้สึกว่าไม่ไหวแล้วยอมแพ้ทั้งคู่นั่นล่ะ ถึงจะยอม”

กว่าจะถึงจุดที่ยอมทุ่มทุนให้สตาร์ทอัพ VC จะใช้เวลาเรียนรู้นิสัยใจคอของสตาร์ทอัพอย่างน้อยเกือบ 3-4 เดือน ในระหว่างการขอข้อมูลเพิ่มเติม บางบริษัทอาจเคยพบกันมาในวงการนานถึง 1-2 ปี แล้วแอบติดตามความคืบหน้าอย่างเงียบๆ ดูเหมือนไม่สนใจ รอจนเข้าสู่ stage ที่มั่นใจว่าลงทุนแล้วคุ้มค่าจึงกลับไปคุยอีกครั้ง ซึ่งสัญชาตญาณมีส่วนสำคัญในการตัดสินใจมากทีเดียว บางครั้งสินค้าดี ทีมงานเก่ง คุณสมบัติยอดเยี่ยมทุกประการ แต่เคมีไม่ตรงกัน เช่น มีความรู้สึกว่าสตาร์ทอัพไม่ฟัง คุยกันไม่รู้เรื่องก็เป็นเหตุผลที่ปฏิเสธการลงทุนได้

ธนพงษ์กล่าวว่า การเลือกลงทุนในทีมงานที่ถูกต้องเป็นเพียงปัจจัยแห่งความสำเร็จในขั้นตอนแรกเท่านั้นเอง VC ยังมีหน้าที่แท้จริงอีก 2 ขั้นตอน ได้แก่ การช่วยเหลือในสิ่งที่ไม่ชำนาญ พาไปหาเครือข่ายที่ใหญ่ขึ้น และสิ่งสำคัญสุดท้ายคือการให้ความช่วยเหลือระดมทุนในรอบต่อไปซึ่งการ exit จากสตาร์ท อัพ ปกติมี 3 วิธี คือ IPO (ซึ่งยังไม่เกิดขึ้นในไทย), การซื้อกิจการที่พบบ้างแต่ไม่มาก, เจ้าของขอซื้อคืนซึ่งกรณีนี้มีค่อนข้างน้อย VC ที่มีอยู่ในปัจจุบันมีหลายรูปแบบมีวิธีการพิจารณาการลงทุนในสตาร์ทอัพแตกต่างกันไป เช่น บริษัทร่วมลงทุน (corporate VC) มักเน้นการลงทุนในสตาร์ทอัพที่อยู่ใน stage หลังๆ ซึ่งมีสินค้าและผลิตภัณฑ์ในมือแล้ว เพราะสินค้า/บริการนั้นต้องมีความเชื่อมโยงกับบริษัทร่วมลงทุน เป็นการลงทุนซึ่งไม่ได้หวังผลตอบแทนเป็นตัวเงินอย่างเดียว

ส่วน VC ที่เป็นกองทุนที่ไม่ใช่องค์กร จะเน้นการลงทุนเพื่อหวังผลตอบแทนด้านตัวเงินเป็นหลัก โดยแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ กองทุนที่เน้นผลตอบแทนเป็นตัวเงิน กลุ่มนี้จะไม่ศึกษารายละเอียดของสตาร์ทอัพมากนัก จะดูเพียงว่าเป็นโมเดลธุรกิจที่ดี เคยประสบความสำเร็จในต่างประเทศ เมื่อพบโมเดลลักษณะนี้ในประเทศก็อาจจะลงเงินเลย โดยเน้นลงเงินจำนวนค่อนข้างสูงส่วน VC อีกแบบคล้ายกับนักลงทุนคุณค่า (value investor) ที่ศึกษารายละเอียดก่อนตัดสินใจ ไม่ว่า VC ประเภทไหนก็ต้องเข้าใจ “ชีวิต” ของสตาร์ทอัพว่าแตกต่างจาก SME และบริษัททั่วไปในตลาดหลักทรัพย์ที่มีคนมาขอซื้อบ่อยๆ ต้องเข้าใจว่าการลงทุนประเภทนี้มีความเสี่ยงสูงมาก ใช้เวลาลงทุน 5-10 ปีกว่าจะ exit จากกิจการ โดยกำไรอาจติดลบในช่วง 2 ปีแรกซึ่งเป็นระยะเวลาใช้จ่ายเงินเพื่อทำกำไรในภายหลัง

หากนักลงทุนตื่นตกใจในช่วงระยะเวลานี้จนเข้าไปก้าวก่ายเรื่องการบริหารงาน อาจทำให้เกิดข้อขัดแย้งกับสตาร์ทอัพดังนั้น ในระยะนี้ VC ควรให้ความช่วยเหลือในด้านอื่น เช่น การตลาด การสร้างเครือข่ายโดยเฉพาะกลุ่มลูกค้าองค์กรโดยไม่ต้องสนใจว่าผลประกอบการจะติดลบ เพราะเป็นธรรมชาติของสตาร์ทอัพ สิ่งที่ธนพงษ์เป็นห่วงมากที่สุดในฐานะนายกสมาคมฯ คือ การ exit จากสตาร์ทอัพ ไทยยังมีให้เห็นน้อย อาจทำให้นักลงทุนหน้าใหม่โดยเฉพาะ VC ที่ลงทุนในระยะต้นๆ ไม่กล้าลงทุน ส่งผลให้ฐานของสตาร์ทอัพในระยะเริ่มต้นแคบลง และผลผลิตที่สตาร์ทอัพจะเพิ่มให้ประเทศไทยน้อยลงเรื่อยๆ

สมาคมฯ และตลาดหลักทรัพย์ฯ จึงได้หารือถึงการตั้งแพลตฟอร์มซื้อขายใหม่ที่ช่วยให้สตาร์ทอัพและ VC ใช้เป็นช่องทาง exit จากกิจการ ซึ่งกิจการที่มาซื้อขายตรงนี้คงเป็นสตาร์ทอัพคุณภาพ มีสินค้า รายได้ชัดเจนแต่ตัวกำไรอาจยังไม่เพียงพอที่จะเข้าจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ mai รวมถึงการผลักดันให้นักลงทุนที่ลงทุนในสตาร์ทอัพผ่านแพลตฟอร์มซื้อขายดังกล่าว ได้รับสิทธิพิเศษทางภาษีเท่าเทียมกับการเข้าจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ทั้ง 2 ประเภท ขณะนี้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องอยู่ระหว่างพิจารณา และมีความเป็นไปได้สูงที่จะอนุมัติ

“การเห็นผลตอบแทนที่ชัดเจนก็ช่วยให้สตาร์ทอัพเติบโตต่ออย่างยั่งยืนได้ เพราะช่วยดึงดูด angel investor และ VC ให้มาลงทุนในสตาร์ทอัพที่ยังอยู่ในช่วงเริ่มแรกมากขึ้น และหากสตาร์ทอัพบางรายสามารถ exit ได้เร็ว ก็จะกลับเข้ามาช่วยสตาร์ทอัพรุ่นน้องได้ ช่วยให้กิจการหน้าใหม่เข้ามาในตลาดได้มากขึ้นเช่นกัน” ธนพงษ์กล่าวด้วยประกายตามีความหวัง

&nbsp;
<h2>สตาร์ทอัพแบบไหนที่น่าร่วมลงทุน</h2>
<ol>
 	<li>สินค้า/บริการที่ตลาดมีความต้องการที่แท้จริง: เป็นความต้องการที่มีการเติบโตและมากพอที่จะสร้างความสำเร็จในอนาคต</li>
 	<li>solution ที่ตอบโจทย์ได้ทันที ป้องกันการลอกเลียนได้ (ไม่แนะนำเทคโนโลยีที่ซื้อจากคนอื่น ซึ่งไม่ได้พัฒนาเอง)</li>
 	<li>มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวหรือข้อได้เปรียบเหนือคู่แข่งเช่น คอนเน็คชั่นพิเศษที่แข็งแกร่งสิทธิพิเศษที่ป้องกันไม่ให้คนอื่นเข้ามาทำได้ในช่วงระยะเวลาหนึ่งซึ่งป้องกันการลอกเลียนแบบได้ง่าย</li>
 	<li>เป็นแบบจำลองทางธุรกิจที่ผ่านการรับรองแล้ว: สร้างรายได้ในอนาคตด้วยอัตรากำไรที่เป็นบวก หากมีรายได้ที่เข้ามาต่อเนื่องทุกเดือนยิ่งดี มีโอกาสขยายตลาดได้ในอนาคต</li>
 	<li>ทีมงานที่เป็นเบอร์หนึ่งในเรื่องนั้น (“A-team” people) เป็นสิ่งสำคัญมากเพราะทีมที่ดีจะช่วยแก้ไขปรับเปลี่ยนสินค้า/ผลิตภัณฑ์ได้ทันท่วงทีโดยทีมงานควรมีคุณสมบัติดังนี้ มีความเป็นผู้ประกอบการ, มีความเป็นเลิศในด้านนั้น, มีทักษะการบริหารจัดการ, เคมีตรงกันกับผู้ร่วมลงทุน</li>
 	<li>การมี synergy กับธุรกิจที่มีอยู่ของบริษัทร่วมลงทุนได้ (เฉพาะกรณีบริษัทร่วมลงทุน)</li>
</ol>
&nbsp;
เรื่อง: ดรณ์ มาลัยธรรม
ภาพ: กิตติเดช เจริญพร


<hr />

<a href="https://goo.gl/io14AS">คลิกอ่านบทความด้านการลงทุนอื่นๆ ได้ที่ Wealth Management &amp; Investing 2017 ฉบับ มิถุนายน 2560 ในรูปแบบ e-Magazine</a>
<a href="https://goo.gl/io14AS"><img style="width: 250px; height: 327px;" src="http://forbesthailand.com/uploads/library/89a410029a7f063d5351562a1a476a90.png" alt="" /></a>

News

Forbes lists

World

Leaderboard

Commentaries

Forbes life

Events